Aktualności

          • II semestr w oddziale przedszkolnym

          •          Rok szkolny 2015/2016 dobiega końca. Dlatego jest to ostatnia chwila, żeby podsumować                                           II semestr.

            W dalszym ciągu dużo radości sprawiały nam zajęcia plastyczne na których z panią Agnieszką wykonaliśmy „skarpetkowe „ bałwanki i pingwinki. Sami zobaczcie jakie śliczne!!!                                                                                           Z okazji Dnia Kobiet dla naszych mam sami zrobiliśmy koralikowe bransoletki.

            Tak jak uczniowie klas starszych, my również rozprawiliśmy się z Marzanką – Zimy koleżanką. Po prostu ją spaliliśmy.     A znaleziony gaiczek – kolorowy kwiatek - zapowiadał rychłe przyjście Wiosny.

            Uczestniczyliśmy we wszystkich uroczystościach i apelach szkolnych przygotowując np. na Dzień Ziemi piosenkę i  stroje wykonane z czarnych foliowych worków.

            Jak włożyć ugotowane jajko do butelki?  Co się stanie jeżeli pomieszamy różne kolory?  Na te i inne pytania szukaliśmy odpowiedzi prowadząc ciekawe doświadczenia.

            Nasze samoloty na baterie słoneczne latały a rakiety lądowały na boisku szkolnym / chociaż jedna wylądowała na dachu/. Wszystko to dzięki zajęciom z panem Rafałem, który starał się zaszczepić w nas zainteresowanie modelarstwem. Kto wie, może doczeka się  godnego następcy.

            14 kwietnia pojechaliśmy  do Teatru Lalek „Baj Pomorski” w Toruniu  na przedstawienie pt. „Wschód i zachód słonia”. Sztuka dostarczyła nam wielu pozytywnych  wrażeń, ponieważ mówiła o matczynej bezinteresownej miłości.

            4 maja braliśmy udział w  warsztatach przyrodniczych i plastycznych w Leśnej Szkole na Barbarce. Dotyczyły one ochrony najbliższego środowiska i wskazywały jak postępować, żeby jego pięknem cieszyć się jeszcze długo, długo…

            Niezapomnianych wrażeń dostarczyła nam wycieczka do Torunia.                                                                                             Co zaobserwowaliśmy? A to, że Wisła w Toruniu jest najładniejsza, wieża choć krzywa ale urokliwa, Mikołaj Kopernik choć z wysoka ale przychylnie się nam przyglądał. Flisak żabkom przygrywał, mimo że one bez wody były. Lody smakowały wybornie a woda w fontannie miło chłodziła.                                                                                        Uwieńczeniem tego wyjazdu był udział w warsztatach „TYPO-literki” w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu.

            Z okazji Dnia Mamy i Dnia Taty zaprosiliśmy naszych rodziców na ciasteczka, które wcześniej upiekliśmy, krótki program artystyczny i przedstawienie  o „Smutnym osiołku”, który zgubił się  i szukał swojej mamy.              Niespodzianką dla wszystkich była wata cukrowa, którą przygotowali rodzice Nikodema.                                       DZIĘKUJEMY BARDZO…MAMUSIE RÓWNIEŻ /wspomnienie dzieciństwa – jak powiedziały/.

            8 czerwca na boisku przy SP w Turznie odbyła się II Sportowa Olimpiada Przedszkolaków z Gminy Łysomice, której organizatorem było przedszkole „Jelonek” z Papowa. Nasza grupa rywalizowała z dziećmi z Turzna i Papowa. Wykonanie wszystkich zadań wymagało od dzieci zręczności, zwinności  a przede wszystkim współdziałania w zespole. Również dla rodziców  został przygotowany tor przeszkód, który nasi przedstawiciele pokonali w sportowym stylu. Zabawa była wspaniała a wszyscy zawodnicy zostali nagrodzeni medalami.

             

        • WARSZTATY TEATRALNE I PLASTYCZNE

          • WARSZTATY TEATRALNE I PLASTYCZNE

          • 9 czerwca klasy 5 i 6 po raz ostatni wyjechały na warsztaty prowadzone przez Wojewódzki Ośrodek Animacji  Kultury w Toruniu. Najpierw były zajęcia teatralne. Uczniowie przygotowali krótkie scenki z „Alicji w krainie czarów”. Był to teatr cieni, ale tym razem nie grały wycinane kukiełki. Uczniowie sami wcielali się w postacie z książki i tworzyli scenografię. Jeden z uczniów umiejętnie operował światłem, tak, aby cienie aktorów były odpowiednio widoczne na białym ekranie. Gra cieniem wcale nie była łatwym zadaniem i scenki trzeba było wielokrotnie powtarzać.
            Druga część zajęć to warsztaty plastyczne poświęcone architekturze. Najpierw każdy z uczniów zbudował dom przyszłości używając tektury, kolorowego  papieru i folii aluminiowej. Następnie w grupach powstawały budowle użyteczności publicznej – szkoła, opera, stadion i oceanarium. Wszystkie prace zebrane razem utworzyły miejską ulicę.
            Kolejne spotkanie w Toruniu będzie już tylko podsumowaniem całego cyklu zajęć i warsztatów.   

             

        • WYCIECZKA DO POZNANIA

          • WYCIECZKA DO POZNANIA


          • 2.06.2016 klasy 4-6 pojechały na wycieczkę do Poznania. O 7.15 wyjechaliśmy spod szkoły. Po około 3 godzinnej podróży dotarliśmy na miejsce. Na początku udaliśmy się na Stare Miasto. Tam kupiliśmy piękne pamiątki. O godzinie 12.00 zobaczyliśmy poznańskie koziołki. Później udaliśmy się na obiad do McDonald’s. Zjedliśmy frytki i pyszne kanapki oraz wypiliśmy mrożoną herbatę. Po sytym posiłku pojechaliśmy na najbardziej wyczekiwaną część wycieczki czyli do zoo. Najpierw zwiedzaliśmy je kolejką, a później, spacerując, oglądaliśmy zwierzęta. Widzieliśmy wielbłądy, słonie, tygrysy, niedźwiedzia i wiele innych drapieżników. Byliśmy też w motylarni, było tam cudownie. Zobaczyliśmy wiele pięknych motyli, którym zrobiliśmy ciekawe zdjęcia. W zoo również kupiliśmy pamiątki. Niestety, musieliśmy  wracać do domu. W autobusie było bardzo ciekawie.

            Wycieczka bardzo mi się podobała, ponieważ  świetnie się bawiliśmy, zobaczyliśmy wiele pięknych i ciekawych zabytków i zwierząt.

            Ania Pawlicka
             

             

          • POETYCKIE SPOTKANIE

          • 19 maja odbył się w Łysomicach konkurs recytatorski. Uczestnicy, z naszej gminy  oraz Warszewic, mieli do zaprezentowania dowolny utwór poetycki. Każda interpretacja podlegała ocenie jury, które miało trudne zadanie ze względu na wyrównany poziom występujących.

            Naszą szkołę reprezentowały: Zosia Rybińska, Anna Pecyna i Anna Pawlicka. Ta ostatnia otrzymała wyróżnienie za recytację wiersza Włos Jana Brzechwy.

            Gratulacje .

        • DZIEŃ MATKI

          • DZIEŃ MATKI

          • 25 maja w naszej szkole - jak co roku - odbyło się spotkanie z okazji Dnia Matki. Uczniowie klas I - III przygotowali piękne wiersze i piosenki, które z przejęciem recytowali wzruszonym Mamom. Potem Mamy mogły spotkać się przy kawie, herbacie i  pysznym cieście upieczonym przez dzieci. Był to czas przeznaczony wyłącznie dla nich - mogły sobie posiedzieć, porozmawiać,  miło spędzić czas. Każda Mama z okazji swojego święta otrzymała upominek.
            Wszystkim Mamom życzymy stu lat życia w dobrym zdrowiu.

             

        • GMINNY KONKURS PRZYRODNICZY

          • GMINNY KONKURS PRZYRODNICZY


          • 23 maja 2016 r. uczniowie klsy III wzięli udział w VI Gminnym Konkursie Przyrodniczym pt. "Znam las i jego mieszkańców". Organizatorem tego konkursu był Zespół Szkół nr 1 w Łysomicach. Naszą szkołę reprezentowało 3 uczniów:

            Maciej Tomaszewski
            Tamara Świder
            Filip Więcławski

            Wykazali się oni dużą wiedzą na temat lasu i jego mieszkańców. I miejsce w klasyfikacji indywidualnej zajął Filip Więcławski, natomiast w klasyfikacji grupowej nasi uczniowie zajęli II miejsce.

            Gratulujemy!

          • WOAK - ZAJĘCIA FILMOWE

          • 19 maja 2016  r. klasy 5 i 6 ponownie udały się do Torunia na warsztaty filmowe. Na kontynuację tych zajęć uczniowie czekali z niecierpliwością. Wcześniej zaplanowane i rozrysowane scenki filmowe doczekały się realizacji. Po charakteryzacji i zebraniu rekwizytów kamera poszła w ruch. Wszystko działo się pod fachowym nadzorem aktora p. Krystiana Garncarka. Uczył wszystkich zachowania na planie filmowym i reagowania na padające tam komendy. W rolę operatora kamery z powodzeniem wcieliła się Wiktoria z klasy 6.  Być może odkryła w sobie talent operatorski? Teraz czekamy, kiedy nagrane scenki zostaną zmontowane i będą gotowe do obejrzenia.
            Po emocjach filmowych druga część zajęć miała już spokojniejszy charakter. Najpierw uczniowie uczyli się operować głosem, a następnie przyszedł czas na chwilę reflksji. Każdy z uczestników zajęć zastanawiał się, co w tej chwili daje mu zadowolenie i poczucie szczęścia, a co byłoby szczęściem w przyszłości. Niektóre wypowiedzi były ciekawe i dojrzałe.

             

        • ORTOGRAFIA I GRAMATYKA

          • ORTOGRAFIA I GRAMATYKA


          • 11 maja odbył się w naszej szkole XVI Międzygminny Konkurs Ortograficzno-Gramatyczny. Brały w nim udział reprezentacje szkół Gminy Łysomice.

            Uczestnicy mieli do napisania dyktando /indywidualnie/ oraz rozwiązanie czterech zadań ortograficzno-gramatycznych /w zespołach/.

            Po podliczeniu wyników okazało się, że zwycięzcami zostali uczniowie z Łysomic, drugie miejsce ex aequo przypadło reprezentantom Ostaszewa i Turzna.

            Nasz zespół w składzie: Dominika Leszczyńska, Anna Pawlicka i Kacper Chrzanowski, zajął czwarte miejsce.

            Rywalizacja była wyrównana, więc każdy może być dumny z uzyskanego wyniku.

             

             

        • Wyniki IX edycji Ogólnopolskiego Konkursu Nauk Przyrodniczych ŚWIETLIK

          • Wyniki IX edycji Ogólnopolskiego Konkursu Nauk Przyrodniczych ŚWIETLIK

          • W IX edycji Konkursu, która miała miejsce 8 marca, wzięło udział 18 uczniów naszej szkoły. Tego właśnie dnia  nasi śmiałkowie  rozwiązywali testy przystosowane pod względem ilości pytań i skali trudności do poziomu każdej klasy. Z niecierpliwością czekaliśmy na wyniki. A oto i one:

            Wyróżnienia, co jest odpowiednikiem trzeciego miejsca w Polsce, w swoich kategoriach zdobyli:

            Adam Rozpędowski (klasa I)

            Filip Więcławski (klasa III)

            Piotr Lankauf i Hanna Tuszyńska (klasa IV).

            Dodam, że  Piotrkowi do zdobycia drugiego miejsca zabrakło tylko 1 punktu. O krok od podium znalazła się też inna uczennica klasy czwartej - Paulina Gosk, której punkcika zabrakło do trzeciego miejsca.

            Gratulacje!!!

            Anna Wińska
             

        • Zajęcia w nowoczesnym Centrum Edukacji Ekologicznej EcoKid w Toruniu.

          • Zajęcia w nowoczesnym Centrum Edukacji Ekologicznej EcoKid w Toruniu.


          • Dnia 9 maja uczniowie klasy piątej i szóstej pod opieką pani Ani Wińskiej i pana Sławka Trzymkowskiego wybrali się do Torunia gdzie uczestniczyli w ekologicznych zajęciach w nowo otwartym Centrum Edukacji Ekologicznej EkoKid. Było nowocześnie, interesująco, a przy okazji bardzo wygodnie. W klimatyzowanej sali, siedzieliśmy na wygodnych zielonych pufach i słuchaliśmy ciekawych opowieści pani prowadzącej. Najpierw dowiedzieliśmy się co dzieje się ze śmieciami, które trafiają właśnie tu, do Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania z Torunia i bardzo wielu okolicznych miejscowości. Potem przez specjalne okulary obejrzeliśmy film nagrany w technologii 3D, który w obrazowy sposób pokazał nam jak ważne jest sortowanie śmieci, a nie wrzucanie ich do jednego pojemnika. Okazuje się, że w ten sposób odzyskuje się od 70 do 80% surowców. Ze śmieci wyrzucanych do jednego pojemnika bez jakiejkolwiek segregacji można odzyskać zaledwie 10%. Poznaliśmy też pracę osób, które z poruszającej się taśmy wybierają śmieci nadające się do ponownego przetworzenia (czyli robią to co my powinniśmy robić w swoich domach). Potem wszyscy uczniowie otrzymali tablety, na których samodzielnie wypełniali indywidualne karty pracy związane z zajęciami.

            Zajęcia uświadomiły nam wszystkim jak ważne jest segregowanie śmieci i jak niewiele trzeba robić aby pomóc środowisku. Od dziś już bez żadnego „ale” pomagamy naszej kochanej Ziemi i wszyscy uczciwie segregujemy śmieci!!!


             

          • PRÓBNY ALARM PZRECIWPOŻAROWY


          • W Szkole Podstawowej im. Leona Filcka w Świerczynkach odbył się próbny alarm przeciwpożarowy. Ćwiczenia odbyły się zgodnie z obowiązującymi przepisami. Po poleceniu, wydanym przez Dyrektora Szkoły p. Dorotę Suchecką, wszyscy uczniowie, nauczyciele i pracownicy szkoły sprawnie ewakuowali się na miejsce zbiórki. Po chwili przyjechał wóz straży pożarnej z ekipą ratowników, którzy fachowo przeprowadzili akcję reanimacyjną rannej osoby.

            Po ćwiczeniach strażacy opowiadali o swojej pracy i udostępnili swój wóz do obejrzenia przez dzieci. Było tam wiele fascynujących przedmiotów. Na koniec każdy mógł spróbować, jak używa się prawdziwej sikawki strażackiej do gaszenia ognia.

            Ćwiczenia i pokaz były wielkim przeżyciem dla wszystkich dzieci.

          • ZAJĘCIA FILMOWE I MUZYCZNE

          •  

            5 maja znów  wyruszyliśmy do Torunia na kolejne spotkanie w ramach edukacji kulturalnej. Tym razem czekały na nas warsztaty filmowe, w czasie których każda grupa miała za zadanie wymyślić własne scenki do zagrania. Potem na ich podstawie rozrysowaliśmy kadry i jeden z nich został nakręcony. Do akcji wkroczyli również charakteryzatorzy. Po ich działaniach na naszych twarzach pojawiły się ciekawe zarosty a nawet rany na potrzeby kręconych opowieści. Z niecierpliwością czekamy na kontynuację zajęć, nakręcenie wszystkich kadrów i zmontowanie naszych filmików. Na drugie zajęcia udaliśmy się do Kamienicy pod Gwiazdą. Tam przysłuchiwaliśmy się różnym dźwiękom bowiem Toruńska Orkiestra Symfoniczna zaprosiła nas na „Dźwiękowy teatr przyrody”. Wysłuchaliśmy fragmentów „Czterech pór roku”, odgłosów ptaków, dżungli, szumu wiatru w wykonaniu profesjonalnych muzyków. Tego dnia dopisała nam również pogoda. Pięknie świeciło słońce, temperatura przekroczyła 20˚C dlatego zrobiliśmy również przystanek na pyszne lody z cukierni Lenkiewicza.

             

          • 22 KWIETNIA – MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ZIEMI

          • To bardzo ważne święto naszej planety - pięknej, jedynej i niepowtarzalnej. Uświadamia nam ważną prawdę. To mianowicie, że Ziemia potrzebuje naszej pomocy. Jest zanieczyszczona, zadymiona, zasypana tysiącami śmieci, cierpi przez naszą niefrasobliwość. Na naszym corocznym apelu dostaliśmy wiele cennych wskazówek co robić, aby ulżyć jej cierpieniu. Musimy sortować śmieci, oszczędzać  wodę, częściej spacerować i jeździć rowerem zamiast wsiadać do samochodu, nie zanieczyszczać atmosfery poprzez palenie w piecach nie nadających się do tego rzeczy.

            W obchody święta Ziemi są w naszej szkole zawsze zaangażowani wszyscy uczniowie i nauczyciele. Tak było i tym razem. Wielu uczniów nauczyło się na pamięć ekologicznych wierszyków niosących ważne przesłanie oraz wskazówki mówiące o tym, jak pomóc Ziemi. Maluchy zaśpiewały piosenkę. Ważnym punktem uroczystych obchodów stały się również specjalne pokazy ukazujące  wszystkim jak bardzo ważną rzeczą jest segregowanie śmieci. Co roku uświadamiają nam one, że większość śmieci po posortowaniu i specjalnej przeróbce nadaje się do ponownego wykorzystania.

            Przed rokiem mieliśmy okazję być świadkami jedynego w swoim rodzaju i niepowtarzalnego pokazu śmieciowych arcydzieł sztuki, dwa lata temu prezentowane były śmieciowynalazki, a dziś podobnie jak trzy lata temu odbył się wspaniały i przez wszystkich wyczekiwany pokaz śmieciomody. Kreacje były naprawdę urocze. Niektóre nadawały się do pracy, szkoły, na przyjęcie, a w innych można było się wybrać się nawet w podróż do innej galaktyki. Wszystkie zachwycały pomysłowością i uświadomiły nam ile ciekawych rzeczy można wyczarować z odpowiednio posortowanych śmieci.

            Dziękując wszystkim za zaangażowanie mamy nadzieję, że idea tego święta będzie nam wszystkim przyświecała nie tylko w dniu święta naszej planety, ale zawsze. Wierzymy, że swym mądrym postępowaniem będziemy naszej Ziemi przysparzać tylko radości.

        • WARSZTATY FOTOGRAFICZNE I TEATRALNE

          • WARSZTATY FOTOGRAFICZNE I TEATRALNE


          • 21 kwietnia 2016 r. uczniowie naszej szkoły po raz kolejny pojechali na warsztaty prowadzone przez Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu.

            Wyjazd spod szkoły był o godzinie  8.30.Uczniowie wysiedli z autobusu niedaleko ulicy Warszawskiej. Pierwsze zajęcia odbyły się na ulicy Szpitalnej. Były to warsztaty fotograficzne pt.’’ Fotografia to malowanie światłem’’. Prowadził je pan Jasiński. Uczniowie wyszli na ulice Torunia i robili fascynujące fotografie. Gdy uczestnicy wrócili, oglądali pokaz zdjęć. Zajęcia zakończyły się o godzinie 11.00. Między warsztatami uczniowie wybrali się do McDonald. Kolejne zajęcia teatralne pt. „Alicja w krainie czarów”, prowadzone przez Radosława Garncarka i Krystiana Wieczyńskiego, odbyły się o godzinie 12.00. Uczniowie robili lalki cieniowe. Później je przedstawiali. Zajęcia zakończyły się godzinie 14.00. Następnie uczniowie klas 5 i 6 wrócili do szkoły.

            Wszyscy uczestnicy okazali się bardzo kreatywni, ponieważ robili piękne zdjęcia i lalki.

             

          • WOAK - ZAJĘCIA FILMOWE I HISTORYCZNE

          •  

            7 kwietnia 2016 r. uczniowie Szkoły Podstawowej w Świerczynkach brali udział w zajęciach filmowych    i historycznych prowadzących przez WOAK w Toruniu.

            Wyjazd spod szkoły rozpoczął się o godzinie 8.30. Uczniowie wysiedli z autobusu szkolnego niedaleko ulicy Warszawskiej . Pierwsze zajęcia odbyły się o godzinie 9.00 na ulicy Szpitalnej. Były to warsztaty filmowe pt. ''Na planie filmu''. Prowadziła je pani Karolina Fordońska. Zaprezentowała streszczenie historii kina. Następnie uczniowie odwzorowywali krótkie scenki ze scenariusza. Rozgrzewkę poprowadził Radosław Garncarek. Zajęcia zakończyły się o godzinie 11.00. Potem  uczniowie wybrali się do McDonald’s. Kolejne warsztaty historyczne,  pt. ''Tropiciele przeszłości - historia Torunia bez tajemnic'' odbyły się o godzinie 12.00. Zajęcia miały miejsce na ulicy Łaziennej 16 w Domu Eskenów. Prowadząca warsztaty opowiadała o początkach i historii Torunia. Później  uczniowie podzielili się na grupy. Rozwiązywali  zagadki historyczne. Jedno z zadań polegało na narysowaniu herbów i napisaniu odpowiedzi. Zajęcia zakończyły się o godzinie 14.00. Uczniowie klas 5 i 6 wrócili do szkoły.

            Ten wyjazd był bardzo interesujący, ponieważ warto znać  historię kina oraz miasta Torunia, choćby dlatego , że  mieszka się i żyje w jego okolicy.

             

          • 22 MARCA – ŚWIATOWY DZIEŃ WODY

          • Nieco po czasie ze względu na rekolekcje wielkopostne i święta Wielkiej Nocy (nie 22 marca a dopiero 31) obchodziliśmy w naszej szkole Światowy Dzień Wody. W czasie apelu uczniowie klasy szóstej w ciekawy sposób przybliżyli nam ważne informacje o wodzie jako substancji warunkującej życie. Dowiedzieliśmy się jak wiele jej zawdzięczamy i jaką pełni rolę w naszym organizmie. Nawet nie zdawaliśmy sobie sprawy jak dużo jest jej w różnych produktach i że nasze ciało to w 70% właśnie woda. Uświadomiliśmy sobie również jak mało jest wody nadającej się do picia na Ziemi mimo, że mówi się o niej „błękitna planeta”. Zdecydowana większość to niestety morza i oceany z wodą słoną, która nie nadaje się do spożycia. Czynnie włączyliśmy się również w kampanię „Studnia dla Południa” organizowaną przez Polską Akcję Humanitarną. Obejrzeliśmy film o trudnej sytuacji Somalijczyków.  Uświadomiliśmy sobie jakimi jesteśmy szczęśliwcami mając kran z wodą pitną na wyciągnięcie ręki i jak trudno żyje się mieszkańcom Afryki, którzy po wodę muszą za każdym razem chodzić nawet 6 kilometrów. Zobaczyliśmy jak wiele znaczy i ile radości dostarcza mieszkańcom Sudanu czy Somalii zwykła studnia. To właśnie dzięki Polskiej Akcji Humanitarnej takie studnie powstają w miejscach dotkniętych niedoborem wody.

            A czy my możemy coś zrobić? Wbrew pozorom robiąc niewiele możemy zrobić bardzo dużo. Przede wszystkim oszczędzajmy i szanujmy wodę, nie marnujmy jej. A jak to robić? Na apelu otrzymaliśmy wiele cennych wskazówek. Poza tym możemy wspierać szlachetne akcje. Właśnie dziś mieliśmy okazję na wszystkich przerwach kupować wodę mineralną na naszym prowizorycznym szkolnym stoisku. Wszystkie zarobione pieniądze (82 złote  i 85 groszy) przekazaliśmy na kampanię „Studnia dla Południa”. Poczuliśmy się ważni, pomocni i radośni.  Chociaż tyle mogliśmy zrobić…

             

        • POŻEGNANIE Z ZIMĄ

          • POŻEGNANIE Z ZIMĄ


          • Nieco wcześniej, niż to przewiduje kalendarz, bo już 18 marca wyruszyliśmy z marzanną pożegnać zimę.  Orszak przemaszerował ze szkoły do pobliskiej leśniczówki w Olku.            Z powodu niskich stanów wód, marzanna nie trafiła do strumyka, ale wprost do rozpalonego ogniska.

            Po tym istotnym momencie całej wyprawy, pan leśniczy przeprowadził krótkie zajęcia ekologiczne. Każdy mógł poznać obyczaje tutejszych zwierząt oraz usłyszeć ciekawostki związane ze światem okolicznej flory. Potem wszyscy mogli upiec kiełbaski przy ognisku.

            Po posiłku i rozegranym meczu, wolnym krokiem, ale już wiosennie, wróciliśmy do szkoły.